Od roku 2005, w ostatnią niedzielę maja, obchodzimy Dzień Otwarty Domów Przysłupowych. W tym roku na polsko-czesko-niemieckim pograniczu zostanie udostępnione ponad 150 domów w typowym dla Górnych Łużyc stylu. Z racji istniejących ograniczeń w przekraczaniu granicy, zapraszamy na stronę polską. Tym razem zostały zgłoszone 44 budynki z czego czterdzieści zostanie fizycznie otwartych, a 4 tylko w formule online.

Domy przysłupowo-zrębowe są dla naszego regionu równie charakterystyczne, jak domy tyrolskie dla krajów alpejskich albo jak domy w stylu podhalańskim dla okolic Zakopanego. Z tym, że te łużyckie są bardziej skomplikowane i po prostu piękniejsze, niż te w Murzasichlu, czy te pod Innsbruckiem.

Typowy dom przysłupowo-zrębowy składa się z dwóch części: dolnej, zbudowanej z drewna izby zrębowej (poziome, ociosane belki, łączą się na rogach budynku "na zrąb") oraz nadbudowanej konstrukcji szachulcowej, która opiera się na zewnętrznych, drewnianych słupach, zwanych przysłupami.
W konstrukcji tej spotykają się więc dwie tradycje budowlane: typowe dla Europy Środkowo-Wschodniej budownictwo drewniane oraz rozprzestrzeniona na obszarze kultury niemieckiej - konstrukcja szachulcowa. Zatem także na płaszczyźnie budowlanej Górne Łużyce okazują się być przestrzenią styku kultur, zwyczajów i tradycji.
Ogółem do dnia dzisiejszego zachowało się około 19 tysięcy domów przysłupowo-zrębowych, z czego po stronie polskiej - głównie na Pogórzu Izerskim - około 400.

Organizowany co roku Dzień Otwarty Domów Przysłupowych ma pokazać przede wszystkim mieszkańcom regionu wyjątkowe piękno tej architektury regionalnej i zachęcić ich do dbania o ten niezwykły skarb, niespotykany nigdzie indziej w Europie.
W dalszym ciągu bowiem wiele z tych architektonicznych pereł pozostaje w bardzo złym stanie technicznym. Stąd próba pokazania przykładów, jak można odremontować i wykorzystać domy przysłupowe.

Wśród udostępnionych w tym roku domów są takie, które prezentują się już od kilkunastu lat, np. Dom Kołodzieja w Zgorzelcu czy pensjonat "Niebieski Burak" w Łaziskach koło Bolesławca. Są i takie, których właściciele dopiero zaczynają swoją przygodę z przywracaniem im drugiego życia. Są też i takie, dla których inspiracją do renowacji były wcześniejsze edycje Dni Otwartych Domów Przysłupowych.

Idea promocji górnołużyckiej architektury regionalnej rozpoczęła się w roku 2003 wraz z czesko-niemiecko-polskim projektem "Kraina Domów Przysłupowych". Działania podejmowane w poszczególnych krajach mają jednakże punkty ciężkości. Czeskie samorządy i właściciele obiektów skupiają się na konkretnych remontach i nadaniu odnowionym obiektom nowej funkcji lub nowego życia. W Saksonii - gdzie masowe remonty domów przysłupowych zostały rozpoczęte wraz z napływem nowych funduszy po zjednoczeniu Niemiec w roku 1990 - skupiono się na poszukiwaniu nowych właścicieli dla budynków opuszczonych w wyniku wzmożonych wyjazdów mieszkańców Saksonii do zachodniej części Republiki Federalnej.

Z kolei w Polsce najpilniejszą potrzebą pozostaje przekonanie właścicieli oraz mieszkańców domów przysłupowych do rozpoczęcia remontów i poprawy stanu technicznego i estetycznego miejscowości. Pomimo dużych postępów w tej dziedzinie, zwłaszcza w wyniku realizacji licznych projektów przy wsparciu Unii Europejskiej, nadal potrzeba taka istnieje dla wielu obiektów na Dolnym Śląsku, gdzie stan historycznej zabudowy, także na terenach wiejskich, znacznie odstaje od innych, także tych biedniejszych regionów kraju.

Dalsze informacje dotyczące Krainy Domów Przysłupowych oraz dokładny program Dnia Otwartego można znaleźć na stronie: domkolodzieja.pl oraz na portalu Facebook .

Domy z powiatu zgorzeleckiego zgłoszone do zwiedzania podczas Dnia Otwartych Domów Przysłupowych 30 maja 2021 r. za pośrednictwem Stowarzyszenia "Dom Kołodzieja":

- Bogatynia, ul. Aleja Żytawska 17, 18, 24, 30, 32 +online

- Bogatynia, ul. Słowackiego 7 - translokacja domu +online

- Bogatynia, ul. Plac Bohaterów Warszawy 4

- Bogatynia, ul.1 Maja 1, 6, 8

- Bogatynia, ul. Armii Krajowej 13

- Działoszyn 163 +online

- Działoszyn 167, Kuźnia +online

- Zgorzelec, Aleje Lipowe 1 "Zagroda Kołodzieja" - translokacja domu

Wiceprezes Stowarzyszenia "Dom Kołodzieja"
Elżbieta Lech-Gotthardt

Źródło: UMiG Bogatynia