Właśnie na posiedzeniu Sejmiku Województwa Dolnośląskiego przyjęliśmy uchwałę w sprawie transformacji energetycznej Dolnego Śląska i Zagłębia Turoszowskiego - poinformował Grzegorz Macko, wicemarszałek województwa dolnośląskiego.
Pogotowie strajkowe na kopalnianej bramie, fot. bip
- Chcemy, aby ten nieunikniony proces został przygotowany w sposób racjonalny i z poszanowaniem praw mieszkańców oraz samorządów. Nie możemy pozwolić sobie na to, aby zmiany w strukturze funkcjonowania gospodarki regionu odbyły się bez zabezpieczenia bytu i interesów tysięcy rodzin, które od kilkudziesięciu lat związane są z branżą elektroenergetyczną. Idziemy w kierunku zielonej gospodarki, to niezaprzeczalne. Wierzymy, że jesteśmy w stanie przeprowadzić ten proces w sposób zrównoważony. O to również apelujemy jako radni dolnośląscy do instytucji europejskich oraz przedstawicieli rządu - dodał wicemarszałek prezentująć treść uchwały.
Stanowisko Sejmiku Województwa Dolnośląskiego w sprawie transformacji energetycznej Dolnego Śląska i Zagłębia Turoszowskiego
Przeciwdziałanie zmianom klimatycznym to jeden z priorytetów Unii Europejskiej. Odpowiedzią na rosnące zagrożenia jest nowa strategia UE w ramach Europejskiego Zielonego tadu, której założeniem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. Plany te mają swoje odzwierciedlenie między innymi w założeniach do opracowywanej obecnie Dolnośląskiej Strategii Energetycznej do roku 2050, która mówi o tym, że Dolny Śląsk będzie w roku 2050 regionem neutralnym klimatycznie. Propozycja takiego kierunku zmian jest jednocześnie bardzo ambitna, ale również niezwykle kosztowna. Kosztami tymi obciążone będą organy administracji rządowej, samorządy, spółki energetyczne, a przede wszystkim pracownicy branży wydobywczej i elektroenergetycznej oraz wszyscy mieszkańcy obszarów objętych przeobrażeniami gospodarczymi.
Obszarem wymagającym niewątpliwie planów i działań transformacyjnych jest Zagłębie Turoszowskie w subregionie jeleniogórskim, gdzie pozyskiwany jest węgiel brunatny z kopalni odkrywkowej, z którą sąsiaduje Elektrownia Turów, dostarczająca energię elektryczną znacznej części naszego kraju. Proces wydobycia trwa na tym terenie nieprzerwanie od kilkudziesięciu lat i odbywa się zgodnie ze wszelkimi przepisami i obostrzeniami, na podstawie legalnie wydanej koncesji. W przemyśle węglowym w Kopalni i Elektrowni Turów zatrudnionych jest ok. 4 tys. pracowników, a pośrednio oddziałuje on na tysiące mieszkańców powiatu zgorzeleckiego oraz powiatów sąsiadujących. Aktywność gospodarcza w głównej mierze opiera się tam o kooperację z Kopalnią i Elektrownią Turów oraz powiązanymi kapitałowo z tymi przedsiębiorstwami podmiotami, jest to więc obszar monokultury przemysłowej.
Nieunikniona wizja zakończenia wydobycia determinuje już teraz konieczność przygotowania koncepcji i zakresu transformacji zarówno w wymiarze gospodarczym, społecznym i środowiskowym. Proces ten wymaga jednak dobrze przemyślanego i delikatnego podejścia zwłaszcza w wymiarze społecznym, z uwzględnieniem działań stabilizujących poczucie bezpieczeństwa mieszkańców i pracowników, związane z przyszłością powiatu po transformacji węglowej. Niepewność przejawia się w protestach i petycjach dotyczących utrzymania jak najdłużej wydobycia, w które zaangażowanych jest tysiące mieszkańców regionu. Tym bardziej niepokojące dla mieszkańców tych terenów są działania różnego rodzaju środowisk, które w sposób niewspółmierny do realnych możliwości realizacji transformacji energetycznej domagają się jej błyskawicznego przyspieszenia, co mogłoby skutkować załamaniem sytuacji ekonomiczno-społecznej regionu. Realizacja takiego scenariusza, podobnego do niewłaściwie przeprowadzonej transformacji wałbrzyskiego zagłębia węglowego w latach '90 byłaby niebywale szkodliwa dla mieszkańców regionu, ale także całego kraju.
Likwidacja kopalni i elektrowni w Turowie w ciągu kilku lat, czego domagają się niektóre organizacje ekologiczne, w żaden sposób nie przystaje do ich oczekiwań wobec innych krajów Unii Europejskiej, nawet tych emitujących znacznie więcej zanieczyszczeń niż Polska.
Troską naszą jest, aby działania związane z transformacją energetyczną były prowadzone w sposób zaplanowany i stopniowy, z poszanowaniem godności ludzkiej i przy zapewnieniu odpowiedniego standardu życia osób nią dotkniętych. Przy takim założeniu najbardziej efektywnym rozwiązaniem jest zachowanie dwubiegunowości: zapewnienie pracy kopalni i elektrowni w najbliższym okresie oraz z drugiej strony: podjęcie wszelkich możliwych działań zmierzających do zmiany charakteru działalności, tj. tworzenia nowoczesnych miejsc pracy, rozwoju firm i przedsiębiorstw, zapewnienie dostępu do szkoleń i kursów kwalifikacyjnych. Już dzisiaj w powiecie zgorzeleckim niezwykle dynamicznie rozwija się energetyka odnawialna, która w momencie wygaszenia kopalni zapewni odpowiednią ilość energii i pracę mieszkańcom.
Sejmik Województwa Dolnośląskiego przyjmuje z zadowoleniem propozycję ustanowienia przez Parlament Europejski Funduszu Sprawiedliwej Transformacji jako narzędzia będącego odpowiedzią na niektóre z powyższych problemów. Jednocześnie Sejmik stoi na stanowisku, że obszarami, które należy objąć FST na Dolnym Śląsku powinny być subregion wałbrzyski oraz subregion jeleniogórski, którego częścią jest Zagłębie Turoszowskie. Środki pochodzące z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji umożliwiłyby rozpoczęcie procesu zmiany gospodarczego charakteru południowej i zachodniej części naszego województwa oraz byłyby impulsem do rozwoju innowacyjnych i perspektywicznych branż na tych terenach.
Wyzwania związane z transformacją energetyczną, które stoją przed naszym regionem i przed całym krajem, są niezwykle złożone i trudne, a co za tym idzie - również kosztowne. Wierzymy, że transformacja energetyczna Dolnego Śląska może być przeprowadzona efektywnie. Aby tak się stało i aby transformacja mogła nosić miano „sprawiedliwej", musi się odbyć w oparciu o mądrze przeprowadzony proces, który jest drobiazgowo przygotowany. Nie jest to możliwe do zrealizowania w krótkim czasie i bez odpowiednich nakładów finansowych.