Jak to jest z tymi odpadami w Bogatyni?

Na ostatniej sesji Rady Miejskiej przedstawiono analizę systemu gospodarki odpadami komunalnymi w Bogatyni. Pisaliśmy już na ten temat w artykule Sesja Rady Miejskiej: podwyżki, a w tle jeszcze więcej podwyżek. Według szacunków skarbniczki Moniki Niklas gmina dopłaci do odpadów nawet 7 milionów w tym roku. Czy czeka nas kolejna podwyżka?

Fot. archiwum 

Koszty funkcjonowania systemu gospodarki odpadami w 2023 r. (zgodnie z informacją o realizacji planu budżetowego) koszty związane z odbiorem i zagospodarowaniem odpadów komunalnych - plan- 16 182 743,00 zł; koszty związane z odbiorem i zagospodarowaniem odpadów komunalnych- wykonanie - 13 918 095,00 zł; wpływy z opłat pobieranych od mieszkańca za gospodarowanie odpadami komunalnymi - 8 516 000,00 zł. Stąd konieczna dopłata. 

Według danych Ewidencji Ludności Urzędu Miasta i Gminy Bogatynia na dzień ogólna liczba zameldowanych mieszkańców wynosiła 20 986, w tym na pobyt stały 20 706, na pobyt czasowy 280.  Ilość złożonych deklaracji przez mieszkańców Miasta i Gminy Bogatynia na dzień ogółem wynosi 3940 (łącznie 17 973 mieszkańców), w tym nieruchomości zamieszkałych 3584, a nieruchomości niezamieszkałych 356.

Rozbieżność w liczbie mieszkańców zameldowanych a zdeklarowanych, częściowo wynika z tego że w deklaracji wymienia się osoby faktycznie zamieszkujące daną nieruchomość a nie zameldowane. Wielu uczniów i studentów kontynuuje naukę poza miejscem stałego zameldowania a także wiele osób czynnych zawodowo ze względu na wykonywaną pracę przebywa poza terenem gminy. Podobnie jak w latach ubiegłych prowadzone są działania mające na celu weryfikację danych zawartych w deklaracjach i sprawdzenie ich ze stanem faktycznym. Właściciele nieruchomości oraz zarządcy nieruchomości, co do których istnieją podejrzenia o podanie nieprawdziwych danych, wzywani są do urzędu, w celu złożenia wyjaśnień.

Gmina objęła systemem odbioru odpadów komunalnych zarówno nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, jak również nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy a powstają odpady komunalne. W związku z powyższym na terenie gminy Bogatynia nie było nieruchomości, których właściciele zobowiązani byli do zawarcia umowy na odbiór odpadów komunalnych, zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

• Analiza ilości niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych i bioodpadów stanowiących odpady komunalne, odbieranych z terenu gminy oraz przeznaczonych do składowania pozostałości z sortowania odpadów komunalnych i pozostałości z procesu mechaniczno- biologicznego przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych.

Ilość wszystkich odpadów ulegających biodegradacji przyjętych na instalację do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów (kompostownię) w roku 2023 r.

Analiza ilości odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie gminy.

Ilość odpadów zebranych, odebranych i wytworzonych na terenie miasta i gminy Bogatynia w 2023 r. :

Osiągnięte wskaźniki środowiskowe (poziomy przygotowania do ponownego użycia i recyklingu, ograniczenie składowania odpadów ulegających biodegradacji, ograniczenie składowania odpadów komunalnych).

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 grudnia 2017 r. w sprawie poziomów ograniczenia składowania masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji określa poziomy ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania, które gmina powinna osiągnąć w poszczególnych latach.

Zgodnie z powyższym poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania w danym roku rozliczeniowym nie powinien być wyższy niż 35%. Określony poziom nie został przekroczony.

Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 3 sierpnia 2021 r. w sprawie sposobów obliczania poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych.

Poziomy przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych obliczają zarówno gminy oraz podmioty, o których mowa w art. 9 g ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Poziom przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych oblicza się jako stosunek masy odpadów komunalnych przygotowanych do ponownego użycia i poddanych recyklingowi do masy wytworzonych odpadów komunalnych. Przy obliczaniu poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych nie

uwzględnia się innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne.

W roku 2023 r. Gmina osiągnęła określony ww. rozporządzeniem poziom przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych.

Ustawą z dnia 17 listopada 2021 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw zmieniono definicję odpadów komunalnych, zgodnie z którą odpady komunalne nie obejmują odpadów budowlanych i rozbiórkowych. Wprowadzono definicję odpadów budowlanych i rozbiórkowych, która odnosi się w sposób ogólny do odpadów powstających w wyniku robót budowlanych. Pomimo ww. zmian definicji, do odpadów budowlanych i rozbiórkowych z gospodarstw domowych dalej zastosowanie mają przepisy dotyczące postępowania z odpadami komunalnymi (gmina ma obowiązek przyjmowania tego typu odpadów). Zmiany w zakresie definicji odpadów komunalnych oraz odpadów budowlanych i rozbiórkowych weszły w życie 1 stycznia 2022 r. i dotyczą sprawozdań, które zostaną złożone za 2022 r. oraz kolejne lata. W związku z tym, że gminy w dalszym ciągu będą zapewniały przyjmowanie odpadów budowlanych i rozbiórkowych z gospodarstw domowych, w sprawozdaniach komunalnych w dalszym ciągu będą zbierane informacje w zakresie masy ww. odpadów - jednakże bez obowiązku osiągania określonych poziomów ich recyklingu.

Poziom składowania odpadów komunalnych za 2023 r.

Poziom składowania oblicza się jako stosunek masy odpadów komunalnych i odpadów pochodzących z przetwarzania odpadów komunalnych przekazanych do składowania do masy wytworzonych odpadów komunalnych. Dla potrzeb obliczania poziomu składowania do odpadów przekazanych do składowania zalicza się również odpady poddane odzyskowi na składowisku odpadów.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami obowiązek osiągania określonych poziomów składowania wymagany jest od 2025 r. Gminy są zobowiązane nie przekraczać poziomu składowania w wysokości:

• 30% wagowo - za każdy rok w latach 2025-2029;
• 20 % wagowo - za każdy rok w latach 2030 - 2034;
• 10 % wagowo - w 2035 r. i za każdy kolejny rok w latach następnych.

Poziom składowania odpadów komunalnych przez Gminę Bogatynia w roku 2023 wyniósł 47,66%.

Ilość składowanych odpadów z przetwarzania odpadów z gminy Bogatynia jest znacząco za duża w kontekście celów jakie należy osiągnąć w przyszłym roku. W praktyce bez przekazywania pozostałości z sortowania do procesów termicznego zagospodarowania powyższe cele będą trudne do osiągnięcia. Biorąc pod uwagę powyższe, w planie modernizacyjnym instalacji komunalnej oraz w kalkulacji kosztów gospodarowania odpadami uwzględnić trzeba również przekazywanie pozostałości z sortowania do procesów termicznego zagospodarowania. Ponadto intensyfikować należy selektywne zbieranie celem dalszego zmniejszania udziału odpadów zmieszanych w całkowitym strumieniu odpadów. Istotne jest zaplanowanie takiego procesu przetwarzania, aby tylko niewielkie resztkowe ilości odpadów kierowane były do składowania.

• Masa odpadów komunalnych wytworzonych na terenie gminy przekazanych do termicznego przekształcania oraz stosunek masy odpadów komunalnych przekazanych do termicznego przekształcania do masy odpadów komunalnych wytworzonych na terenie gminy.

Z treści art. 3 ust. 1 pkt 29 ustawy z dnia 14 grudnia 2013r. wynika, iż przez termiczne przekształcaniu odpadów należy rozumieć spalanie odpadów przez ich utlenianie, oraz inne procesy termicznego przetwarzania odpadów, w tym pirolizę, zgazowanie i proces plazmowy, o ile substancje powstające podczas tych procesów są następnie spalane.

Spalarnia odpadów to zaawansowana technologicznie instalacja służąca do przetwarzania różnorodnych typów odpadów przez ich spalanie w kontrolowanych warunkach. Głównym celem tego procesu jest redukcja objętości i masy odpadów, co jest szczególnie ważne w kontekście ograniczonej przestrzeni na składowiska śmieci oraz rosnącej produkcji odpadów w społeczeństwach konsumpcyjnych. W spalarniach odpady są poddawane procesowi termicznego rozkładu w wysokich temperaturach, często przekraczających 850°C. Ten proces pozwala na przekształcenie odpadów w gaz i popiół, z jednoczesnym odzyskiem energii. Energia ta może być następnie wykorzystywana do produkcji ciepła lub energii elektrycznej, co czyni spalarnie ważnym elementem w systemach zarządzania odpadami i produkcji energii.

Zgodnie z art. 9e ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t j . Dz. U. z 2024 r., poz. 399) dopuszcza się przekazywanie niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych do termicznego przekształcania, jeżeli gmina, z której są odbierane te odpady, prowadzi selektywne zbieranie zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 4a ww. ustawy.

Łączna masa pozostałych po sortowaniu niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych odebranych z terenu gminy Bogatynia w 2023 r., przekazanych do termicznego przekształcania wyniosła 4,200 Mg, co stanowi 0,42 % odebranych i zebranych odpadów komunalnych.

Podsumowanie

Zgodnie z ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, Gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne do ich utrzymania, a w szczególności obejmują wszystkich właścicieli nieruchomości na terenie gminy systemem gospodarowania odpadami komunalnymi oraz nadzorują gospodarowanie odpadami komunalnymi, w tym realizację zadań powierzonych podmiotom odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, zapewniają selektywne zbieranie odpadów komunalnych obejmujące co najmniej: papier, metale, tworzywa sztuczne, szkło, odpady opakowaniowe wielomateriałowe oraz bioodpady, tworzą w sposób umożliwiający łatwy dostęp wszystkim mieszkańcom gminy punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych, zapewniają zagospodarowanie odpadów zgodnie z hierarchią sposobów postępowania z odpadami oraz prowadzą działania informacyjne i edukacyjne w zakresie prawidłowego gospodarowania odpadami komunalnymi, szczególnie w zakresie selektywnego zbierania odpadów komunalnych.

W myśl ww. ustawy Gminy w celu utrzymania czystości i porządku tworzą warunki niezbędne do ich utrzymania, a w szczególności zapewniają m. in.:

• budowę, utrzymanie i eksploatację własnych lub wspólnych z innymi gminami instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych,
• obejmują wszystkich właścicieli nieruchomości na terenie gminy systemem gospodarowania odpadami komunalnymi,
• nadzorują gospodarowanie odpadami komunalnymi, w tym realizację zadań powierzonych podmiotom odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości,
• tworzą w sposób umożliwiający łatwy dostęp wszystkim mieszkańcom gminy punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych.

Gmina dysponuje instalacją komunalną składającą się z instalacji mechaniczno- biologicznego przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych, kompostowni poligonowej oraz składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne z wydzieloną podkwaterą na odpady niebezpieczne.

Zgodnie z obwiązującym prawem wszystkie instalacje przetwarzające odpady, powinny zostać dostosowane do wymagań konkluzji BAT.

Z uwagi na powyższe również gminna instalacja, która stanowi swego rodzaju gwarancję niezależności i stabilności systemu gospodarowania odpadami komunalnymi dla Bogatyni na kolejnych kilkadziesiąt lat, powinna zostać niezwłocznie dostosowana do obowiązujących wymagań.

Równie ważną dla całości systemu inwestycją wymagającą zaplanowania, jest rozbudowa istniejącego Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych PSZOK. Inwestycja taka powinna uwzględniać głównie zwiększenie powierzchni obiektu oraz poprawę wewnętrznej komunikacji.

W roku 2023 gminnym systemem gospodarowania odpadami komunalnymi objęto nieruchomości zamieszkałe i niezamieszkałe zlokalizowane na terenie miasta i gminy Bogatynia. W ramach opłaty wniesionej przez mieszkańców za gospodarowanie odpadami, gmina odbierała każdą wytworzoną przez nich ilość odpadów komunalnych bezpośrednio z miejsca wytworzenia odpadu czyli „u źródła”, a ponadto mieszkańcy gminy w zamian za uiszczoną opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi mieli możliwość bezpłatnego oddania różnego rodzaju odpadów do Punktu Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych PSZOK lub skorzystania z pojemników do selektywnego zbierania odpadów typu „dzwon” zlokalizowanych na gminnych terenach użyteczności publicznej.

Gmina prowadziła również zbiórkę odpadów wielkogabarytowych bezpośrednio z nieruchomości z częstotliwością raz w miesiącu — z terenu nieruchomości zabudowanych budynkiem wielolokalowym oraz raz na kwartał - z nieruchomości zabudowanych budynkiem jednorodzinnym, co jest rzadkością w tej wielkości gminach. W innych terminach właściciele nieruchomości musieli dostarczyć odpady do PSZOK własnym transportem i na własny koszt.

Właściciele nieruchomości mieli obowiązek zbierać odpady komunalne w sposób selektywny, czyli w podziale na następujące frakcje: niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne, tworzywa sztuczne i metale, papier i tektura, bioodpady, szkło bezbarwne i szkło kolorowe. Ponadto obowiązkiem właścicieli nieruchomości było zbieranie odpadów w workach lub pojemnikach zgodnie z kolorystyką wymaganą Rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 10 maja 2021 r. w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów. W związku z powyższym, bardzo ważnym aspektem było dostosowanie kolorystyki oraz oznaczeń pojemników na odpady, co z pewnością w znaczący sposób wpłynęło na segregację odpadów „u źródła”, a w następnej kolejności miało znaczący wpływ na osiągane przez gminę poziomy odzysku i recyklingu odpadów.

Priorytetowym przedsięwzięciem dla Gminy Bogatynia w roku 2023 było usprawnienie funkcjonowania systemu gospodarki odpadami komunalnymi. W celu zwiększenia świadomości dotyczącej prawidłowej segregacji odpadów komunalnych „u źródła” oraz uzyskania wymaganych przepisami prawa poziomów odzysku, Gmina prowadziła działania edukacyjne.

W związku z zainteresowaniem placówek oświatowych działaniami ekologicznymi Wydział Ochrony Środowiska i Gospodarki Komunalnej zorganizował kolejną akcję promującą postawy proekologiczne. Tym razem prowadzona akcja pn. „ Wakacyjne porządki” przeznaczona była dla uczniów szkół podstawowych, klas 1 - 3. W ramach prowadzonych działań, wraz z końcem roku szkolnego, uczniowie dostarczyli do Wydziału Ochrony Środowiska i Gospodarki Komunalnej tzw. makulaturę szkolną tj. zapisane szkolne zeszyty, ćwiczenia, prace plastyczne, karty pracy itp. Porządkując tym samym szkolne szafki i plecaki. W zamian za dostarczona makulaturę każdy uczeń otrzymał drobny ekologiczny gadżet oraz słodki upominek.

W zbiórce szkolnej makulatury łącznie wzięło udział 552 dzieci ze Szkoły Podstawowej Nr 1, Szkoły Podstawowej Nr 3, Szkoły Podstawowej Nr 4, Szkoły Podstawowej Nr 5, Szkoły Podstawowej w Opolnie Zdroju oraz Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Porajowie.

W ramach prowadzonej akcji zebrano 620 kg makulatury.

Celem ww. akcji było podniesienie poziomu świadomości ekologicznej dzieci. Odpady powinny być traktowane jako surowce w kolejnych etapach produkcyjnych. Ich wielokrotne ponowne wykorzystanie jest ważnym elementem modelu gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ), mającego na celu zmniejszenie emisji i poziomów wykorzystania energii, poprzez tworzenie pętli procesów. Ponadto organizowanie dodatkowych zbiórek odpadów selektywnie zbieranej frakcji, każdorazowo może przyczynić się do osiągnięcia przez gminę wymaganego przepisami prawa poziomu recyklingu.

Za 2023 r. Gmina Bogatynia osiągnęła 37,5 % poziom przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych, tj. o 2,5 % więcej niż wymaga przepis art. 3b ust 1 u.c.p.g.

Za nieprzestrzeganie obowiązków w zakresie osiągania odpowiedniego poziomu recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku oraz ograniczenia masy odpadów biodegradowalnych kierowanych do składowania ustawodawca przewidział kary pieniężne. Biorąc pod uwagę powyższe Gmina w dalszym ciągu będzie prowadziła działania uświadamiania mieszkańców gminy w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi w celu ograniczenia ilości wytwarzanych odpadów komunalnych oraz racjonalnego sortowania odpadów „u źródła”. Przede wszystkim nacisk kładziony będzie na obowiązek prowadzenia selektywnej zbiórki.

Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne stanowiły ponad 44,1% strumienia odpadów w 2023 r., t. j. o 21,5 p.p. więcej niż w poprzednim - 2022 r. Jest to wynik poprawy efektywności selektywnej zbiórki. Do składowania przekazano ponad 4 725,4040 Mg, odpadów z przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych, co stanowi 47,66% i nadal jest wartością zbyt wysoką, aby w 2025 r. osiągnąć wymagane poziomy ograniczenia składowania odpadów komunalnych do 30% względem odpadów wytworzonych. Z uwagi na powyższe, w kalkulacji kosztów gospodarowania odpadami należy uwzględnić przekazywanie pozostałości z sortowania do procesów termicznego przekształcania odpadów zmieszanych, a ponadto zintensyfikować selektywne zbieranie odpadów celem dalszego zmniejszania udziału odpadów zmieszanych w całkowitym strumieniu odpadów, tak by tylko niewielkie resztkowe ilości odpadów kierowane były do składowania.

W tekście wykorzystano dane i opisy z ANALIZY STANU GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI DLA MIASTA I GMINY BOGATYNIA ZA ROK 2023