3 lutego 2023 r. minął rok od podpisania umowy pomiędzy rządami Polski i Czech, która zakończyła spór wokół działalności Kopalni Węgla Brunatnego Turów. Podpisana umowa stworzyła stabilny mechanizm, który związał stronę polską i czeską, a także zakończyła spór inspirowany politycznymi aspiracjami w okresie wyborczym w Czechach. Realizacja jej zapisów zapewnia Polsce prawo do bezpieczeństwa i niezależności energetycznej, a lokalnym mieszkańcom nie tylko gwarancję utrzymania miejsc pracy i dalszego rozwoju regionu turoszowskiego, ale również wyprzedzająco, zgodnie z zasadą prewencji, pewność zachowania dbałości o czyste powietrze i dostęp do wody. Zapisy umowy w realizowane są zgodnie z harmonogramem, co na bieżąco potwierdza Republika Czeska.
W ramach realizowanej od roku umowy strona polska zadeklarowała przekazanie stronie czeskiej 45 mln Euro, w tym 35 mln Euro ze strony polskiego rządu, oraz 10 mln Euro ze strony Fundacji PGE. Środki te niezwłocznie po podpisaniu umowy zostały przekazane Republice Czeskiej. Kwota 10 mln Euro od Fundacji PGE trafiła do województwa libereckiego na wsparcie finansowania lokalnych i regionalnych projektów środowiskowych. Dodatkowo, w ramach podpisanej umowy, powstał Fundusz Małych Projektów, którego celem jest wzmocnienie ochrony środowiska w Czechach i w Polsce, w sąsiedztwie kopalni.
W umowie Polska zobowiązała się również m.in. do dokończenia budowy podziemnego ekranu przeciwfiltracyjnego w celu profilaktycznej ochrony wód na terytorium Czech, a także do budowy wału ziemnego i innych środków mających na celu realizację postulatów strony czeskiej.
Realizację inwestycji budowy wału ziemnego rozpoczęto opracowaniem harmonogramu realizacji zobowiązań Kopalni Turów w tym zakresie. Aktualnie, zgodnie z przyjętym harmonogramem, wykonano wstępną dokumentację projektową, która została przekazana stronie czeskiej. Opracowanie to zawierała specjalistyczne studium w zakresie hałasu i dyspersji pyłu. Wykonane opracowanie, zgodnie z ustaleniami, zostało zaopiniowane przez stronę czeską, a następnie, po uzyskaniu wszelkich wymaganych pozwoleń, nastąpi przejście do fazy realizacji.
Dodatkowo, w ramach podpisanej umowy, strona polska przekazała stronie czeskiej szereg informacji, w tym te dot. projektu budowlanego podziemnej bariery ochronnej wód głębinowych (ekranu przeciwfiltracyjnego) i jej parametrów. Inwestycja jest realizowana zgodnie z harmonogramem, który został przekazany stronie czeskiej, w terminie wymaganym decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia polegającego na kontynuacji eksploatacji złoża węgla brunatnego „Turów”, realizowanego w gminie Bogatynia. Zakończono już zasadniczy etap budowy ekranu przeciwfiltracyjnego, polegający na wykonaniu ponad 200 zainiekowanych otworów. Obecnie trwają prace badawcze związane z oceną skuteczności ekranu.
Turów kluczowy dla bezpieczeństwa energetycznego w regionie
Ostatni rok, w którym Europa musiała zmierzyć się z kryzysem energetycznym wywołanym agresją Rosji na Ukrainę, pokazał jak bardzo Kopalnia Turów wraz z pobliską Elektrownią Turów są kluczowe dla bezpieczeństwa i niezależności energetycznej Polski oraz regionów przygranicznych. Dzięki węglowi brunatnemu, pochodzącemu z lokalnego, krajowego źródła, Elektrownia Turów wyprodukowała ubiegłym roku 12 tys. TWh energii elektrycznej, pokrywając 7% krajowego zapotrzebowania. Obecnie Kompleks Turów dostarcza prąd do domów ok. 3,7 mln Polaków, zapewniając stabilne dostawy energii do polskiego systemu elektroenergetycznego – szczególnie w momentach, kiedy tej energii w systemie potrzeba najwięcej. To energia elektryczna, która w szczytowych momentach mogłaby zasilić aż dwa polskie województwa.
Niewątpliwym atutem Kompleksu Turów jest jego położenie w bezpośrednim sąsiedztwie międzysystemowego połączenia polsko-niemieckiego Mikułowa-Hagenwerder, pracującego na napięciu 400 kV. Elektrownia Turów jest najbliżej położonym, dużym źródłem dla tego połączenia po stronie polskiej, co stwarza możliwość zasilania go w przypadku konieczności eksportu polskiej energii. Turoszowska elektrownia pełni więc ważną, stabilizującą rolę w pracy systemu elektroenergetycznego w miejscu połączenia transgranicznego, co w przyszłości może okazać się kluczowe z uwagi na trwającą wojnę na Ukrainie i wywołany nią kryzys na europejskim rynku energetycznym.
Kompleks Turów jest również wytwórcą ciepła systemowego. Jako jedyny dostawca ciepła oraz pitnej wody na obszarze Bogatyni, pełni strategiczną rolę w życiu jej mieszkańców, dostarczając ciepło do szpitali, szkół, tysięcy gospodarstw domowych i lokalnych przedsiębiorstw. Bogatynia nie posiada alternatywnego źródła ciepła – komfort posiadania ciepłych grzejników może zapewnić wyłącznie Elektrownia Turów, dzięki węglowi brunatnemu pochodzącemu z Kopalni Turów.
Dalsza działalność Kompleksu Turów zagwarantowała również stabilny byt około 80 tysiącom osób, wliczając w to pracowników i ich rodziny.
Informacje dotyczące realizacji umowy polsko-czeskiej można znaleźć również w oficjalnych komunikatach:
· https://www.gov.pl/web/klimat/polsko-czeska-umowa-w-sprawie-turowa-obowiazuje-od-roku
· https://www.mzp.cz/cz/news_20230202-Dohoda-o-Turowu-plati-rok-Dosavadni-data-naznacuji-ze-dochazi-ke-zpomaleni-poklesu-podzemnich-vod.
Źródło: Departament Komunikacji PGE GiEK
