Żytawa (Zittau) – niemieckie miasto położone tuż przy granicy z Polską, w bezpośrednim sąsiedztwie Bogatyni, z którą łączą je wieloletnie więzi partnerskie – przeżywa istotną zmianę polityczną. W ostatnich wyborach samorządowych w czerwcu 2024 roku największe poparcie zdobyła tam Alternatywa dla Niemiec (AfD), uzyskując 31,1% głosów i wprowadzając 8 swoich przedstawicieli do 26-osobowej rady miejskiej. Tym samym skrajnie prawicowa partia stała się najsilniejszą siłą polityczną w samorządzie tego przygranicznego miasta.
Plakat wyborczy AfD na granicy niedaleko Sieniawki, zdjęcie archiwalne fot. Bogatynia.info.pl
To wyraźny wzrost w porównaniu z rokiem 2019, gdy AfD zdobyła 23,7% głosów i 7 mandatów. Sukces ugrupowania rodzi pytania nie tylko o nastroje społeczne w regionie Górnych Łużyc, ale też o przyszłość relacji transgranicznych, szczególnie z sąsiednią Bogatynią.
Federalny Urząd Ochrony Konstytucji (BfV), czyli niemiecki kontrwywiad, już wcześniej zakwalifikował AfD jako "zdecydowanie skrajnie prawicową" partię. Według służb specjalnych działalność ugrupowania wykazuje cechy godzące w podstawy demokratycznego ustroju Niemiec – szczególnie w obszarach dotyczących migracji, edukacji i polityki tożsamościowej.
Mimo ostrzeżeń, AfD umacnia swoją pozycję. W Zittau partia trafia do mieszkańców hasłami o obronie lokalnych wartości, sprzeciwie wobec "centralizacji władzy w Berlinie i Brukseli", a także postulatem ograniczenia migracji. Wielu wyborców – szczególnie starszych – deklaruje, że głosują na AfD nie ze względu na ideologię, lecz z rozczarowania wobec tradycyjnych partii, które ich zdaniem zaniedbały region peryferyjny, zmagający się z problemami demograficznymi, bezrobociem i marginalizacją.
Zittau od dekad współpracuje z Bogatynią w ramach inicjatyw transgranicznych – zarówno kulturalnych, jak i gospodarczych. Sukces AfD, partii otwarcie sceptycznej wobec Unii Europejskiej i współpracy międzynarodowej, może jednak wpłynąć na charakter tych relacji. Choć dotąd partnerstwo opierało się głównie na współpracy instytucji i samorządów, klimat polityczny po stronie niemieckiej może ulec zaostrzeniu.
Wybory samorządowe w Zittau są więc nie tylko lokalnym sygnałem politycznej zmiany, ale także ważnym sygnałem dla regionu przygranicznego. Pokazują, że zjawiska takie jak radykalizacja nastrojów, nieufność wobec instytucji i frustracja społeczna nie kończą się na granicy. Dotykają one wspólnej przestrzeni, w której codziennie żyją mieszkańcy Polski, Niemiec i Czech.